ارزشیابی و محاسبه NAV شرکت‌های سرمایه‌گذاری

ارزش خالص دارایی ها یا NAV مطابق تعریف عبارت از خالص ارزش دارایی‌های یک شرکت و به عبارت دیگر، ارزش کل دارایی‌های شرکت پس از کسر بدهی‌ها می‌باشد.

از آنجا که تقریبا تمام دارایی‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری صرف سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار می‌گردد، بهترین روش ارزشیابی شرکت‌های سرمایه‌گذاری، محاسبه خالص ارزش دارایی‌هایشان (net asset value) در هر مقطع زمانی می‌باشد. این روش ارزشیابی، ارزش ذاتی شرکت‌های سرمایه‌گذاری را بدست می‌آورد.

 آیا ارزش ذاتی سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری ایرانی را می‌توان با محاسبه NAV هر سهم به دست آورد؟ پاسخ چندان دقیق نیست. ابتدا به موارد زیر توجه نمایید:

 – شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی ایران از نوع سرمایه ثابت هستند. از این رو طبق عرف و مقررات غالب کشورها چنین شرکت‌هایی الزامی به محاسبه و ارائه NAV ندارند.

 – غالب شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی کشور فعالیتی ترکیبی دارند یعنی علاوه بر مدیریت سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار اقدام به کنترل و مدیریت دیگر شرکت‌ها (هلدینگ) نیز می‌نمایند. عملیات هلدینگی موجب پیچیدگی و ابهام در محاسبه NAV هر سهم می‌گردد.

 – اکثریت شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی، دارای پرتفوی غیر بورسی نیز می باشند. قیمت‌گذاری شرکت‌های غیر بورسی که غالبا حجم عظیمی از سرمایه‌گذاری‌ها را تشکیل می‌دهد نیز با دشواری‌ها و ابهام‌های متعددی روبه‌روست، به نحوی که با اطلاعات یکسان، دو تحلیلگر مالی NAV های کاملاً متفاوتی را استخراج می‌کنند. فقدان گزارش EPS و نوع فعالیت چنین شرکت‌هایی در برخی موارد به تنوع محاسبات دامن می‌زند.

 – در مفهوم محاسبه NAV هر سهم فرض بر آن بوده است که شرکت‌ سرمایه‌گذاری به جز پرتفوی سرمایه‌گذاری خود دارایی‌های با اهمیتی نداشته باشد. در حالی‌که دارایی‌های بسیاری از شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی ما حاوی حجم بالایی از اموال و دارایی‌های غیر سرمایه‌گذاری است که محاسبه NAV هر سهم را مخدوش می‌سازد.

 – برخی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی موجود علاوه بر فعالیت‌های سرمایه‌گذاری درگیر فعالیت‌های تولیدی و خدماتی هستند. مسلماً محاسبه NAV هر سهم چنین شرکت‌هایی فاقد محتوای علمی و عملی است.

 – گزارش صورت وضعیت پرتفوی سرمایه‌گذاری ماهانه برخی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری دارای رقمی بسیار عظیم با عنوان سایر شرکت‌های پذیرفته شده در بورس یا خارج از بورس است. هر چند مالکیت چنین شرکت‌هایی کمتر از 3 یا 5 درصد است اما فقدان اطلاعات مربوطه، شفافیت محاسبه NAV هر سهم توسط تحلیلگران مالی را کاهش می‌دهد.

باید گفت که مشکلات و نارسایی‌هایی از این دست، موجب اندکی جدایی میان NAV هرسهم مندرج در گزارش صورت وضعیت پرتفوی سرمایه‌گذاری با قیمت سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری می‌گردد، حال آنکه خالص ارزش دارایی هر سهم بیانگر ارزش ذاتی سهم می‌باشد.

روش محاسبه ناو (NAV)

همانطور که گفتیم، ارزش خالص دارایی‌ها یا NAV یک شرکت سرمایه‌گذاری برابر است با ارزش بازار کل دارایی‌ها منهای کل بدهی‌های آن شرکت.
NAV = ارزش بازار دارایی‌ها – بدهی‌ها

مثلا اگر در یک تاریخ معین، ارزش بازار سرمایه‌گذاری‌ها و سایر دارایی‌های یک شرکت سرمایه‌گذاری 2000 میلیارد ریال و بدهی‌های آن 1200 میلیارد ریال باشد، در این تاریخ، NAV این شرکت سرمایه‌گذاری 800 میلیارد ریال خواهد بود.

محاسبه خالص ارزش دارایی‌ به ازای هر سهم Net Asset Value Per Share – NAVPS
جهت ارزش‌یابی هر سهم شرکت سرمایه‌گذاری باید خالص ارزش دارایی به ازای هرسهم را محاسبه کنیم که برابر است با:

                     بدهی‌ها – ارزش بازار دارایی
NAVPS=———————————————–
                               تعداد سهام

به عنوان نمونه در مثال مطروحه اگر تعداد سهام جاری شرکت، 400 میلیون سهم باشد NAV هرسهم مبلغ 2000 ریال محاسبه خواهد شد. با منطق پیش گفته NAV هر سهم نیز باید روزانه محاسبه گردد.